هواپیماهای خودران

  نویسنده : حامد کریمی 

با پیشرفت روزافزون فناوری در حوزه ی  هوانوردی، مفهوم هواپیماهای خودران به یکی از بحث‌برانگیزترین و نویدبخش‌ترین موضوعات روز تبدیل شده است. این نوع از هواگردها که با تکیه بر هوش مصنوعی، حسگرهای پیشرفته و سامانه‌های ناوبری خودکار طراحی شده‌اند، وعده‌ ی  آینده‌ای با پروازهایی ایمن‌تر، کارآمدتر و کم‌هزینه‌تر را می‌دهند.

هواپیماهای خودران چیست؟

هواپیماهای خودران، به هواگردهایی اطلاق می‌شود که بدون نیاز به هدایت مستقیم و لحظه‌به‌لحظه ی  خلبان انسانی، قادر به انجام عملیات پروازی به‌صورت مستقل یا نیمه‌مستقل هستند. این هواپیماها با تکیه بر مجموعه‌ای از فناوری‌های نوین شامل هوش مصنوعی، سامانه‌های ناوبری پیشرفته، حسگرهای دقیق، و سامانه‌های تصمیم‌گیری خودکار، توانایی مدیریت بخش‌های مختلف پرواز از جمله برخاست، پرواز در مسیر مشخص، اجتناب از موانع، و حتی فرود را دارند.

در سامانه ی  این پرنده‌ها، داده‌ها از طریق حسگرهایی نظیر دوربین‌ها، لیدار، رادار و GPS گردآوری شده و به کمک الگوریتم‌های پردازش اطلاعات تفسیر می‌شوند. سپس سیستم کنترلی بر پایهی  این تحلیل‌ها، تصمیمات لازم را برای هدایت و کنترل هواپیما اتخاذ می‌کند. برخی از این هواپیماها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تنها به نظارت حداقلی انسان نیاز دارند و برخی دیگر کاملاً مستقل عمل می‌کنند.

نخستین کاربردهای عملی این فناوری، در صنایع نظامی و شناسایی، از جمله در قالب پهپادهای بدون سرنشین، شکل گرفت. با پیشرفت فناوری، حوزه ی  کاربرد هواپیماهای خودران به زمینه‌های غیرنظامی نیز گسترش یافته و امروزه استفاده از آن‌ها در حمل‌ونقل بار، خدمات اورژانسی، و حتی مسافربری مورد توجه شرکت‌های بزرگ هوافضا و استارتاپ‌های فناور قرار گرفته است.

هواپیماهای خودران نماد گذار صنعت هوانوردی به عصر دیجیتال و خودکارسازی هوشمند هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نه‌چندان دور، نقش مهمی در تحول سامانه‌های حمل‌ونقل هوایی ایفا کنند.

تاریخچه هواپیماهای خودران

تاریخچه ی  هواپیماهای خودران به اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد. نخستین نمونه‌ها در جریان جنگ جهانی اول با هدف انجام مأموریت‌های بدون سرنشین طراحی شدند که نمونه‌ای از آن Kettering Bug بود. در دهه‌های بعد، به‌ویژه در دوران جنگ سرد، پهپادهای کنترل از راه دور برای مقاصد شناسایی و نظامی توسعه یافتند. با پیشرفت فناوری در دهه‌های پایانی قرن بیستم، به‌ویژه در زمینهی  رایانه، ناوبری ماهواره‌ای و هوش مصنوعی، امکان طراحی و ساخت هواپیماهای خودران با توانایی تصمیم‌گیری مستقل فراهم شد. در دهه ی  اخیر، کاربرد این فناوری از حوزه ی  نظامی فراتر رفته و وارد صنایع حمل‌ونقل، مسافربری و خدمات شهری شده است.

توسعه ی  هواپیماهای خودران در دنیا به سرعت در حال پیشرفت است. شرکت‌های بزرگ هوافضا مانند بوئینگ و ایرباس و همچنین شرکت‌های نوپا در زمینه تاکسی‌های هوایی برقی (eVTOL) مشغول تحقیق و آزمایش این فناوری هستند. این هواپیماها می‌توانند بدون نیاز به خلبان انسانی، پرواز کنند و در آینده نزدیک برای حمل‌ونقل مسافری، باربری و خدمات شهری به‌کار گرفته خواهند شد. اگرچه هنوز در مراحل آزمایشی و توسعه‌ای قرار دارند، اما پیشرفت‌های اخیر نشان می‌دهد که استفاده گسترده از هواپیماهای خودران در صنعت هوانوردی به زودی امکان‌پذیر خواهد بود.

ایده ی  هواپیماهای خودران از نیاز به افزایش ایمنی، کاهش خطاهای انسانی و بهبود کارایی در عملیات پروازی شکل گرفت. با توجه به خطرات و محدودیت‌های ناشی از خلبانی انسانی، پژوهشگران و مهندسان به دنبال راهکارهایی بودند که بتوانند پروازها را با دقت و کنترل بهتر، به‌صورت خودکار انجام دهند. این هدف‌ها باعث شد تا فناوری‌های خودران و هوش مصنوعی وارد صنعت هوانوردی شوند تا سیستم‌هایی طراحی شود که بتوانند بدون دخالت مستقیم انسان، وظایف پیچیده ی  پرواز را انجام دهند.

کمپانی بویینگ از ایجاد یک شرکت زیرمجموعه موسوم به بویینگ نکست ( Next) خبر داد که به طور تخصصی کار این شرکت، مرتبط با پروازهای خودران خواهد بود.